Γλαύκωμα

Όπως ήδη αναφέρθηκε, το γλαύκωμα είναι μία οπτική νευροπάθεια. Ένας από τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση και την εξέλιξη του γλαυκώματος είναι η υψηλή ενδοφθάλμια πίεση (πίεση των ματιών). Η πλειονότητα των θεραπευτικών επιλογών στοχεύει στη μείωση αυτής της πίεσης. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου, ενώ υπάρχουν και ασθενείς με χαμηλή ενδοφθάλμια πίεση, οι οποίοι έχουν γλαύκωμα που εξελίσσεται. Άρα οι έννοιες «γλαύκωμα» και «υψηλή ενδοφθάλμια πίεση» δεν είναι ταυτόσημες.

Η μέση ενδοφθάλμια πίεση στο γενικό πληθυσμό είναι περίπου 16 mmHg, ενώ ένα εύρος μεταξύ 11 και 21 mmHg θεωρείται φυσιολογικό. Παρά ταύτα, κάποιοι ασθενείς αναπτύσσουν γλαύκωμα με πίεση πολύ κάτω από 21 mmHg, ενώ άλλοι με πίεση άνω των 21 mmHg δεν εμφανίζουν γλαυκωματικές αλλοιώσεις. Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη δεν υφίσταται η έννοια της φυσιολογικής ενδοφθάλμιας πίεσης. Η ιδανική πίεση (πίεση στόχος) για κάθε ασθενή με γλαύκωμα είναι εξατομικευμένο μέγεθος, προσδιορίζεται έπειτα από μια σειρά διαγνωστικών εξετάσεων και μπορεί να τροποποιείται ανάλογα με την εξέλιξη της πάθησης.

Εκτός από την ενδοφθάλμια πίεση, άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη γλαυκώματος είναι οι ακόλουθοι:

• Κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος)
• Ηλικία
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Αρτηριακή υπέρταση
• Μυωπία
• Μαύρη φυλή
• Αγγειακές παθήσεις
• Μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης
• Τραυματισμός οφθαλμού
• Οφθαλμικές φλεγμονές

Το γλαύκωμα στα αρχικά του στάδια είναι συνήθως ασυμπτωματικό. Σε προχωρημένο γλαύκωμα ο ασθενής χάνει σταδιακά την περιφερική όραση, ενώ σε τελικού σταδίου γλαύκωμα επηρεάζεται και η κεντρική όραση.

Στην οξεία μορφή του γλαυκώματος κλειστής γωνίας τα συμπτώματα είναι πιο θορυβώδη και περιλαμβάνουν πόνο στο μάτι, θόλωση της όρασης, κόκκινο μάτι και ενίοτε ναυτία με ή χωρίς τάση προς έμετο.

Η διάγνωση του γλαυκώματος γίνεται από τον οφθαλμίατρο κατά τη διάρκεια μιας πλήρους οφθαλμολογικής εξέτασης, η οποία εκτός των άλλων περιλαμβάνει μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης (τονομέτρηση), γωνιοσκοπία και βυθοσκόπηση. Επικουρικό ρόλο στη διάγνωση, αλλά κυρίαρχο ρόλο στη σταδιοποίηση και στην παρακολούθηση της εξέλιξης του γλαυκώματος, διαδραματίζουν πιο ειδικές εξετάσεις, όπως τα οπτικά πεδία (περιμετρία), το OCT, η παχυμετρία κερατοειδούς, η φωτογράφιση του οπτικού δίσκου και η τονομετρική καμπύλη.

Οι κυριότεροι τύποι γλαυκώματος είναι:

• Πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας
• Πρωτοπαθές γλαύκωμα κλειστής γωνίας
• Δευτεροπαθές γλαύκωμα
• Συγγενές γλαύκωμα
• Γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης

Η έγκαιρη διάγνωση, η τακτική παρακολούθηση καθώς και η ύπαρξη θεραπευτικού πλάνου με άμεση αναφορά στην πίεση – στόχο (target IOP), που εξασφαλίζει και τη συμμόρφωση του ασθενούς, αποτελούν προϋποθέσεις για την επιτυχή αντιμετώπιση του γλαυκώματος. Οι θεραπευτικές επιλογές που αναφέρονται στη συνέχεια εφαρμόζονται κάθε φορά αναλόγως του τύπου και του σταδίου της νόσου.

• Φαρμακευτική θεραπεία. Αποτελεί τη συχνότερη μορφή θεραπείας και περιλαμβάνει μονοθεραπεία ή σταθερούς συνδυασμούς φαρμάκων, τα οποία χορηγούνται με τη μορφή σταγόνων και σπανιότερα από του στόματος ή ενδοφλεβίως. Για την επιτυχία της απαιτείται η απόλυτη συμμόρφωση του ασθενούς στην ενδεδειγμένη δοσολογία.
• Laser θεραπεία. Περιλαμβάνει τη διενέργεια ALT (Argon Laser Trabeculoplasty) ή SLT (Selective Laser Trabeculoplasty). Ειδικά το SLT αποτελεί μια σχετικά νέα και πολλά υποσχόμενη θεραπεία με laser, η οποία αποσκοπεί στον καλύτερο έλεγχο της ενδοφθάλμιας πίεσης, ενίοτε δε και στην απαλλαγή από τις σταγόνες, και μπορεί να επαναληφθεί σε ενδεχόμενη υποτροπή. Η διενέργεια YAG περιφερικών ιριδοτομών είναι μια άλλη τεχνική εφαρμογής θερμικού laser, ως μέτρου πρόληψης της κρίσεως οξέος γλαυκώματος. Τέλος, η διασκληρική κυκλοφωτοπηξία εφαρμόζεται προς το παρόν σε πολύ ειδικές περιπτώσεις.
• Χειρουργική θεραπεία. Η τραμπεκουλεκτομή είναι η ευρύτερα διαδεδομένη αντιγλαυκωματική επέμβαση, ενώ η ένθεση βαλβίδων και η εφαρμογή των νεότερων μεθόδων μικροεπεμβατικής χειρουργικής γλαυκώματος (MIGS) κερδίζουν διαρκώς έδαφος.

Παρά τη ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη και την εκτεταμένη διάδοση των διαγνωστικών μέσων, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα 50% των ασθενών με γλαύκωμα παραμένουν αδιάγνωστοι και δυστυχώς 50% των ασθενών που λαμβάνουν θεραπεία για γλαύκωμα δεν έχουν γλαύκωμα.